Xử lý Các Vấn Đề Về Quy Hoạch Sau Sáp Nhập Đơn Vị Hành Chính: Thách Thức Và Định Hướng

Trước thềm việc Quốc hội thông qua Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, Chính phủ đã gửi báo cáo tiếp thu, giải trình liên quan đến quy hoạch và tổ chức bộ máy sau sáp nhập. Một trong những nội dung trọng tâm là duy trì hiệu lực của các quy định pháp luật hiện hành về lập, thẩm định, quyết định và điều chỉnh quy hoạch, cho đến khi có văn bản pháp lý mới thay thế được ban hành.

Thực tế cho thấy, sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều nội dung trong quy hoạch cấp tỉnh, cấp vùng và cấp quốc gia không còn phù hợp, đặt ra yêu cầu cấp thiết về rà soát và điều chỉnh. Một số địa phương đã hoàn tất quy hoạch tỉnh, tuy nhiên sau khi thay đổi địa giới hành chính, nhiều định hướng phát triển trở nên lỗi thời hoặc không đồng bộ. Chính phủ vì thế đã đề xuất Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9.

Dự thảo Luật trao quyền cho Chính phủ rà soát và điều chỉnh các văn bản pháp luật liên quan đến quy hoạch nhằm bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong bối cảnh tổ chức lại bộ máy hành chính. Trong thời gian chưa có luật mới, các quy định hiện hành vẫn tiếp tục được áp dụng để tránh khoảng trống pháp lý, đồng thời Chính phủ được quyền ban hành văn bản điều chỉnh tạm thời và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Một vấn đề đáng quan tâm là việc bố trí và sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại các đơn vị hành chính sau sáp nhập. Chính phủ khẳng định sẽ khẩn trương chỉ đạo các địa phương xây dựng kế hoạch chi tiết, rõ ràng về nhân sự, giao trách nhiệm cụ thể để đảm bảo năng lực tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ trong mô hình chính quyền hai cấp mới. Đồng thời, các chế độ, chính sách đối với cán bộ dôi dư sẽ được thực hiện đầy đủ, đúng đối tượng.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến đề xuất Chính phủ cần đưa ra giải pháp hiệu quả trong việc xử lý trụ sở và tài sản công sau sắp xếp, bao gồm chuyển đổi công năng phục vụ các lĩnh vực công như y tế, giáo dục, văn hoá cộng đồng, nhà ở xã hội hay trung tâm khởi nghiệp. Việc hỗ trợ nhà ở và phương tiện đi lại cho đội ngũ công chức làm việc tại địa bàn mới cũng là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm điều kiện làm việc ổn định và lâu dài.

Báo cáo của Chính phủ dẫn lại quy định tại Nghị quyết 76/2025/UBTVQH15 và văn bản chỉ đạo từ Ban Chỉ đạo cấp Chính phủ, yêu cầu các địa phương chủ động cân đối ngân sách để đầu tư, cải tạo, nâng cấp các trụ sở hành chính được giữ lại. Đồng thời, việc sắp xếp tài sản công phải theo đúng hướng dẫn của Bộ Tài chính và đáp ứng nguyên tắc “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành công điện cho phép trong giai đoạn đầu, các địa phương có thể duy trì nhiều trụ sở làm việc nếu điều kiện hạ tầng, công nghệ thông tin, giao thông chưa cho phép tập trung hoá ngay. Bộ Tài chính đã ban hành hướng dẫn cụ thể về việc tiếp nhận, sử dụng và xử lý tài sản công, đồng thời được giao xây dựng hệ thống dữ liệu theo dõi tiến độ xử lý, nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch và phòng ngừa lãng phí, tiêu cực.

Chính phủ cũng đã phản hồi kiến nghị về việc xác định trung tâm hành chính - chính trị của các tỉnh, thành phố mới sau sắp xếp. Theo Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, thẩm quyền quyết định các yếu tố này thuộc về Quốc hội hoặc cấp có thẩm quyền theo từng giai đoạn phát triển, do đó không được quy định cụ thể trong dự thảo Nghị quyết.

Một số đại biểu đề nghị việc sáp nhập đơn vị hành chính nên bám sát quy hoạch vùng kinh tế - xã hội đã được phê duyệt để giảm thiểu xáo trộn. Chính phủ giải thích, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh là chủ trương chiến lược nhằm tái cấu trúc không gian phát triển, phát huy thế mạnh liên kết giữa miền núi, đồng bằng và ven biển, thay vì cứng nhắc theo các vùng kinh tế - xã hội cũ.

Toàn bộ Đề án sắp xếp cấp tỉnh năm 2025 đã được Chính phủ xây dựng công phu, báo cáo Bộ Chính trị và các cơ quan Trung ương để thống nhất định hướng. Đề án này cũng nhận được sự đồng thuận cao từ nhân dân (96,19%) và 100% đại biểu HĐND các cấp. Chính phủ vì vậy đề nghị Quốc hội giữ nguyên phương án đã trình.

Nguồn: Báo Đầu Tư